ระเบิดจากข้างใน มุ่งเน้นเรื่องการพัฒนาคนโดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรตรัสว่า “ต้องระเบิดจากข้างใน” หมายความว่า ต้องสร้างความเข้มแข็งให้คนในชุมชนที่เราเข้าไปพัฒนาให้มีสภาพพร้อมที่จะรับการพัฒนาเสียก่อนแล้วจึงค่อยออกมาสู่สังคมภายนอก มิใช่การนำเอาความเจริญหรือบุคคลจากสังคมภายนอกเข้าไปหาชุมชนหรือหมู่บ้านที่ยังไม่ทันได้มีโอกาสเตรียมตัวหรือตั้งตัว

ระเบิดคือการปะทุแตกออกไป คำๆ นี้เป็นคำกลางๆ เพราะดีก็ได้ ร้ายก็ได้ เช่น ระเบิดอารมณ์ก็หมายถึงโกรธ ระเบิดความคิดก็หมายถึงการแสดงความคิดออกไปสู่คนอื่นๆ จำนวนมาก ดังนั้นระเบิดในที่นี้ขอใช้ในความหมายบวกเป็นสำคัญ ทำไมต้องแตกปะทุจากข้างใน แสดงว่า ต้องมีเปลือก หรือ กรอบอะไรบางอย่างที่ห่อหุ้มสิ่งที่เราต้องการเอาไว้ โดยที่เปลือกหรือกรอบนี้มีความหนา ไม่สามารถเจาะทะลุจากภายนอกได้ ยกตัวอย่าง “ไข่” มันมีเปลือกที่ทนทาน สิ่งต่างๆ เพื่อรักษาชีวิตที่อยู่ข้างใน ไข่ของสัตว์ดึกดำบรรพ์ยังอยู่มาถึงปัจจุบัน เช่น ที่นักโบราณคดีชีวดึกดำบรรพ์ ค้นพบ สภาพของเปลือกล้วนแล้วแต่ยังดีอยู่ แม้ชีวิตข้างในจะหมดสิ้นไปแล้วก็ตาม แต่เปลือกหรือกรอบที่ล้อมรอบมนุษย์เล่าคืออะไร มันก็คือความเชื่อ ทัศนคติ กระบวนทรรศน์ ขนบ ธรรมเนียม ประเพณีของสังคมที่กำกับเราเอาไว้ มนุษย์จำนวนมากจึงติดอยู่ในกรอบนี้ ไม่กล้าที่จะแสดงพลังแห่งชีวิตเจาะทะลุเปลือกออกไป เพราะกลัวว่าสิ่งที่อยู่นอกเปลือกจะไม่เหมาะสมและเป็นผลร้ายแก่ตน อยู่ในเปลือกนี้ปลอดภัยมั่นคงจนวางใจได้ว่าจะมีความสุขเท่าที่เป็นไปได้ต่อไปเรื่อยๆ

แต่มนุษย์ควรมองธรรมชาติ สัตว์ทั้งหลายที่เกิดแต่ไข่ ล้วนต้องเจาะเปลือกออกมาสู่โลก จึงมีชีวิต สัตว์ตัวใดไม่สามารถเจาะเปลือกออกมาได้ก็ย่อมสูญสิ้นชีวิตลงไปอย่างเงียบเหงาโดยที่โลกไม่เคยรับรู้ถึงตัวตนของมันเลย ดังนั้นมนุษย์จึงต้องพิจารณาถึงภายในของตนเองว่าติดกรอบอะไร และปัญหาของกรอบนั้นทำให้ชีวิตหยุดการพัฒนาคุณภาพหรือไม่ หากกรอบใดทำให้ชีวิตหยุดความสร้างสรรค์ หยุดการปรับตัว หยุดการร่วมมือและหยุด การแสวงหา กรอบนั้นย่อมเป็นกรอบที่ปิดกั้นการพัฒนาคุณภาพชีวิต สิ่งที่มนุษย์ผู้ติดอยู่ในกรอบนี้จะได้รับคือความมั่นใจอย่างลวงๆ ว่าตนเองก็เป็นเช่นคนอื่น อยู่ในโลกได้ต่อไปเรื่อยๆ แต่สิ่งที่เข้ามาเพิ่มเติมคือเขาจะขาดพลังแห่งความก้าวหน้า และความเหงา เศร้า ซึมก็จะตามมาในใจให้รู้สึกไม่มีความสุขอยู่บ่อยครั้ง

มนุษย์จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องพิจารณากรอบต่างๆ แล้วใช้พลังของตนระเบิดออกมาสู่ภายนอก แสดงให้เห็นว่าตนเองมีศักยภาพมากเท่าใด มีสมรรถนะใดที่ไม่น้อยไปกว่ามนุษย์ด้วยกัน บางทีอาจมากกว่าอีกหลายคน เขาอาจรู้สึกไม่มั่นใจในตอนแรก แต่เมื่อได้เห็นสิ่งแวดล้อมใหม่ เขาก็จะเห็นโอกาสและทำสิ่งที่ดีกว่าเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเขาได้ การระเบิดจากข้างในจำเป็นที่จะต้องมีการช่วย เหมือนไข่ที่ต้องมีแม่ไก่คอยฟักให้ความอบอุ่น มนุษย์ก็ต้องการผู้ที่มาสนับสนุนให้เขากล้าที่จะออกจากเปลือกมาทำสิ่งที่ต้องการ (ในทางที่ดี)

ดังนั้นการพัฒนาคนอย่างสำคัญคือต้องสร้างความเข้มแข็งให้เขา สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนในการเปิดรับสิ่งใหม่ๆ นำไปสู่สภาวะพร้อมเปลี่ยนแปลง ชุมชนนั้นย่อมพร้อมที่จะพัฒนา คือ การก้าวไปข้างหน้าในหนทางที่ดี ในขณะเดียวกัน ไข่ที่กำลังจะฟัก หากมีคนหวังดีไปช่วยมันแกะเปลือก ความเป็นไปได้ที่เกิดขึ้นคือสัตว์ที่อยู่ในนั้นจะออกมาไม่แข็งแรง และตายในที่สุด ฉันใดก็ฉันนั้น มนุษย์ที่ได้รับการช่วยเหลือมากเกินไปจนเขาไม่แสดงสมรรถนะใดๆ ได้อย่างแท้จริง สุดท้ายมนุษย์นั้นก็ไม่สามารถปรับตัวเข้ากับสิ่งใหม่ได้ และนำไปสู่การล้มละลายทางความสามารถ ความเป็นโทษต่างๆ ย่อมเกิดขึ้นได้ในสังคมเช่นนั้น คงไม่ต้องยกตัวอย่าง ขอให้พิจารณาสังคมปัจจุบัน ที่เกิดปัญหาสังคม ล้วนเป็นด้วยเหตุประการนี้เป็นสำคัญ ดังนั้น การระเบิดจากข้างใน จึงเป็นทางเลือกอย่างสำคัญในกระบวนการพัฒนาศักยภาพของมนุษยชาติเพื่อความมั่นคงของเผ่าพันธุ์อันได้ชื่อว่าชาญฉลาดที่สุดเผ่าพันธุ์หนึ่งในจักรวาลแห่งนี้